Lütfen aramak istediğiniz kelimeyi yazıp Enter tuşuna basın..

Logo

Kullandığımız dil; bugün ne olduğumuzu, yarın ne olacağımızı belirler..

 MENÜ

KAVRAM

(Genel kabul görmüş anlamı)

ETİMOLOJİ / KÖKEN / KAYNAK

(Etimoloji, köken, kaynak vb bilgiler)

YÜKLENEN ANLAM VE SORUNLAR

(Anlam kayması yoluyla kazandığı anlam ve yol açtığı sorunlar)

Çoklukla birbirine karıştırılan bu iki terim, mantıksal (doğru) düşünmeyi bozan öğelerden biridir. Tanımları:

Bağıntı (corelation, korelasyon): İki veya daha çok şey arasında karşılıklı ilişki  veya bağlantı. Örnek: "Deprem afeti ve deprem sıralarıındaki ölümler arasında açık bir bağııntı (korelasyon) vardır." 

Nedensellik (causation, illiyet): Herhangi bir şeye sebep olunması. Örnek: "Deprem sırasında, üzerine düşen yıkıntı nedeniyle oluşan ölüm açık bir sebep-sonuç ilişkisidir."

Bu örneklerden görülebileceği gibi, birbirinden tamamen farklı olan bu iki terim kolaylıkla birbirine karıştırılabilir. Deprem sırasındaki ölümler yakından incelenmediğinde, tüm ölümlerin deprem yüzünden meydana geldiği gibi bir  sonuca varılabilir. Halbuki ölümlerin muhtemelen bir çoğu deprem nedeniyle değil, depremin dolaylı yol açtığı olgular (stres, ani heyecan, kurtarılamama, bilinçsiz ilk yardım vbg) nedeniyle vukubulmuş olabilir.

İlliyet (doğrudan neden-sonuç) ilişkisinde ise aracı neden katmanları yoktur; bağlantı doğrudandır.

Bu konuda bir makale ayrımın daha iyi anlaşılmasına yarayabilir. Bkz. Deprem Değil Bilinçsizlik Öldürür!

Yorumlar

Niyazi Karasar

5.03.2022 18:03:56

Iki kavram arasındaki farkın vurgulanışı güzel. Ancak, correlation İçin “ilişki” sözcüğü istatistikte yaygın olarak kullanılıyor. Yeni bir terim olarak “bağıntı”, belki “ilişki” ile eşanlamlı olarak anılabilir.

Yorumlar