Lütfen aramak istediğiniz kelimeyi yazıp Enter tuşuna basın..

Logo

Kullandığımız dil; bugün ne olduğumuzu, yarın ne olacağımızı belirler..

 MENÜ

KAVRAM

(Genel kabul görmüş anlamı)

ETİMOLOJİ / KÖKEN / KAYNAK

(Etimoloji, köken, kaynak vb bilgiler)

YÜKLENEN ANLAM VE SORUNLAR

(Anlam kayması yoluyla kazandığı anlam ve yol açtığı sorunlar)

1966 basım TDK Sözlüğüne göre (s. 410) karışık sözcüğünün anlamı a) Karışmış olan, b) Halk inancına göre cinlerle, perilerle ilişkisi olan imiş. Aynı sözlüğe göre karışıklık da a) karışık olma hali, b) kargaşa olarak açıklanmış. Sözlük aynı sözden türeyen karışımı da birleşmeksizin birbirine karışmış olan şeylere verilen ad olarak tanımlamaktadır. Eskiler buna mahlût derlermiş. Bir de bir kimya terimi olarak mahlul var. Türkçesi eriyiktir. Eriyikte de bir karışma durumu vardır ama bu karışmanın bir ileriki aşamasıdır. Örneğin çayın içine şeker koyar karıştırırız ama artık ortada bir şeker kalmamıştır. Şeker erimiş çayı oluşturan diğer maddeler içinde ondan kolayca ayrılamayan bir bütünlük oluşturmuştur. Bir de yine aynı kökten gelen karışmak, birinin işine karışmak, müdahale etmek sözcüğü bulunmaktadır.

İsmet Zeki Eyüpoğlu Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü (s380) ‘te sözcüğün kökeninin kar - karmak eylemi olduğunu vurgulamaktadır. Karmak, eşmek, delmek, katmak, yaymak, bulaştırmak, bulandırmak, bozmak değiştirmek gibi eylemlerle ilintilidir. Bunların hepsi bir şeyin sağlığını veya önceden var olan düzenini, sırasını, dizilimini bozmak anlamını taşımaktadır. Karma sözcüğü ise  (Hindu inanışındaki karma terimi dışında) karılmış olan yani içinde başka bir madde bulunan veya düzeni, şekli bozulmuş olan anlamına gelmektedir. Oyun kartlarının karılması gibi. Bu anlam içinde karışık sözcüğünü de arılığı duruluğu, sırası, düzeni bozulmuş olan şeklinde tanımlayabiliriz.
Sevan Nişanyan da Sözlerin Soyağacı’ nda (s.245) sözcüğün etimolojisine ilişkin benzer bilgiler vermektedir.   

Burada dikkatimizi çeken şey karılan, karıştırılan şeylerin kendi başlarına varlıklarını sürdürüyor oluşlarıdır. Zor veya kolay yöntemlerle bu karışıklık giderilebilir, örneğin taneler birbirinden ayrılabilir veya bozulan sıralama eski hale getirilebilir. Ancak bu ayırma işlemi düşünüldüğü kadar kolay olmayabilir. Bir çuval pirincin içinde pirinç ile ayı renkteki birkaç taşı ayırmak, ayıklamak gibi.

Aynı şekilde bir ezogelin çorba içindeki pirinci, bulguru, mercimeği, tuzu biberi ayrıştırmak zordan öte olanaksızdır. Bu nedenle belki de işleri çorbaya çevirdin diye bir deyim geliştirilmiştir.

Yeme içme kültürümüzde yer alan bir deyim de “ortaya karışık” kavramıyla anlatılan şeydir. Genel olarak bu deyimle bir salata anlatılmak istenmektedir. Bilindiği gibi salata benzer veya birbiriyle uyumlu tatları yan yana getirmiş bir gevşek bir karışımdır.

 

 

Kaynak: Ali Can Polat

Kavram Mutfağı, Makaleler

https://www.kavrammutfagi.com/makale/karisik---karmasik

Yorumlar

Yorumlar