Arapça Takıyye.

Ferit Develioğlu’nun Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgatı’ nın 1197. sayfasındaki açıklamaya göre: 1/ Sakınma, çekinme (ihtirâz) , 2-birinin mensûbolduğu mezhebi gizlemesi anlamlarına gelmektedir.

Sevan Nişanyan, Sözlerin Soyağacı adlı kitabında (s.464) sözcüğün yazılışını takiye olarak vermektedir. Sözcük Arapça wqy mastarından türetilmiş haliyle taqiyya ‘dır. Anlamı sakınma, korku, 2- Şii fıkhında tehlikeden sakınma (vikaye) amacıyla dinini inkâr etmedir.

Şemseddin Sami Kâmûs-ı Türkî’ de ( s.676) takıyye sözcüğüne yer verilmemiş bunun yerine tâkiye (takke…) kavramı üzerinde durulmuştur. Ancak aynı eserde (s.226)  takîy kavramı anlatılmıştır. Arapça bir sıfat olan bu sözcük takıyye olarak söylenmekte ve kökeni vikaye sözcüğünden türemiş olan etkıya sözcüğüdür.  Anlamı Allah’tan korkup menahîden (Şer'an men edilmiş, yasak edilmiş olan şeyler) ictinâb (uzak durma, sakınma) eden, perhizkâr (perhiz yapan kimse) ehlî takva (kulun, azametinden korkarak ve rahmetini ümit ederek Rabb'ine karşı olan kulluk görevlerini yerine getiren, emirlerini tutup yasakladıklarından kaçınan kimse) anlamına demektir.

İlhan Ayverdi’nin Misalli Büyük Türkçe Sözlük’te (3048) sözcüğün yazılışı takiye şeklindedir. Takiye (ﺗﻘﻴّﻪ) i. (Arapça viḳāye “korumak, himâye etmek”ten taḳiyye)

1. Gerçek inanç veya düşüncesini söylemeyip gizli tutma.

2. Şiî ve bâtınî mezhep mensuplarının kendilerini korumak ve amaçlarına erişmek için dînî ve siyâsî inanç ve düşüncelerini gizli tutma prensibi: Bunlarda (İsmâîlîler’de) takiye esas olduğundan şartlara göre gerçek inançlarını gizleyerek diğer müslümanlarla kaynaşırlar, görüş ve davranış bakımından onlara uyarlar (Rûhi Fığlalı).

Takiye veya takiyye kavramı dilimizde son 20-30 yıldır artan oranlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Özellikle politik retorik içinde kendisine hayli yer bulmuştur. Halk arasında ise yalan söylemeye eş tutularak kullanılmaktadır.

Bazı politikacıların kendilerini olası eleştirilerden korumak ve amaçlarına ulaşabilmek için dinsel ve politik inanç ve düşüncelerini bir süre gizli tutmayı bir tür ilke-kural haline getirdiklerini görmekteyiz.

Kaynak: Ali Can Polat

Kavram Mutfağı, Makaleler 

https://www.kavrammutfagi.com/makale/soz-vermek-ve-sozunde-durmamanin-kirk-sekli