Kandil günü veya gecelerinden kadir gecesi dışındaki hiçbiri Hazreti Muhammed ve Dört Halife, Asr-ı Saadet ve Hûlefa-i Raşîdîn dönemlerinde yokmuş hepsi sonradan oluşturulmuş. Bunu anlamak da kolay tarım ve din toplumlarında zamanla insanları bir arada tutabilmenin yollarından bir tanesi kuşkusuz dinsel ritüellerin önemini artırmaktır. Bunun iki işlevi vardır toplumun düşüncelerini bir noktada toplamak, başka bir şey düşünmelerini engellemek diğeri de aynı insanların aralarında kardeşlik, dayanışma duygularını yaratmak ve yaşatmaktır.

Uzakdoğu kültürünü ayrı tutarsak Hristiyan kiliselerinde yanan (kândil-i tersâ), yakılan mumların kökeninde Prometheus’ un tanrılardan çaldığı ateş vardır. Dikkat edilirse kiliselerde mum yakılan girişteki yere narthex adı verilir. Nartheks rezene benzeri bir bitki olup mitolojide Prometheus ateşi bu bitkinin sapının içinde saklayarak çalıp insanlara getirmiş, vermiştir. Ve yine eskiden o ispermeçet mumları bu bitkinin saplarının içine dökülerek şekillendirilirmiş. Gel zaman git zaman pagan dünyanın her şeyini filin hortumu gibi içine çeken Hristiyanlık bu kavramı da ezmiş büzmüş ve candere eyleminden en son İngilizce candle, Fransızca chandelle sözcüğünü yaratmıştır. Hristiyanlıktan görüp beğenen başkaları da hemen alıp taklit etmişler, iyi de etmişler.

Kentin bir köşesinde ışıl ışıl mumlar, kandiller, elektrikli ampuller daha sonra led aydınlatmalar. Mahya işi giderek gelişmiş ve ışıklarla yazılar yazmaya, ışıklarla bazı şekiller yapmaya kadar uzanmış. Bu mahyaların içinde en gözde olanı “Hoş geldin ya Şehr-i Ramazan” yazılı olanıdır. Özellikle oruç ayının başında insanların oruç tutmaya olan istek ve heveslerini göstermesi açısından çok anlamlıdır. Oruç ya da bir ay niçin hoş gelir, sefalar getirir onu bir yana koyalım da şu “Şehr-i Ramazan” kavramı anlamı açısından hayli sorunludur. Eminim ki; büyük çoğunluk mahyada yazılanları anlamıyordur.

Kaynak: Ali Can Polat

Kavram Mutfağı, Makaleler

https://www.kavrammutfagi.com/makale/ramadan--ramazan---kandil-ve-mahyalar--sehr-i-ramazan

Kandil sözcüğü, Arapça kandil (kânadil, kındîl) (قنديل) sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Bu sözcüğün kökeni Latince candēla olup, İngilizcesi candle ve Fransızcası chandelle’dir. Latince candēre ışımak, parlamak, yanmak sözcüğünden türetilmiştir. Latinceden Aramiceye oradan Arapçaya ve son olarak da Türkçeye geçmiştir. II. Selim döneminden başlayarak dinî geceler, minarelerde yakılan kandillerle duyurulup kutlandığından bu geceler kandil geceleri adını almıştır. Daha sonra da bazı günlere sonradan bir kutsallık verilmiş örneğin Mevlid, Regaib, Mi'rac, Berat ve Kadir geceleri. Bazen Arapça “leyl” (gece) sözcüğü de eklenerek leyle-i Kadr, leyle-i Berât gibi ifadeler kullanılmaktadır. Nedense bu kutsallaştırılan günlerin geceleri önem kazanmaktadır. Örneğin Kur’an kadir gecesinde indirilmeye başlanmış, Miraç da gece olmuş, hepsi gece. Niçin gündüz değil de gece?