Yüklenen anlamlardaki açıklama önerilir.

Türkçe’de (eski) : şartlandırma

Türkçe’de (yeni) : koşullandırma

Yabancı Dilde : conditioning (İng.)

Pavlov koyu bir maddeciydi. Ruhla ya da bireyin ruhsal durumunu oluşturan esrarlı süreçlerle uğraşmaya vakti yoktu. Beyin, onun için, gelen bir çağrıyı çıkış hattına bağlayan bir telefon santrali  gibi bir şeydi. Gelen çağrı, çevreden gelen uyarıydı. Çıkış hattı ise onu izleyen eylem. Ünlü deneyinde, aç köpeklere et verildiği sırada çan çalınıyor, bir süre geçtikten sonra, et ortada olmadan, çan çalındığında köpeklerin ağzının sulanmakta olduğu görülüyordu. Buna şartlı refleks demişti; o sıralarda, hekimler, doğal ya da doğuştan varolan (dizkapağın hemen aşağısındaki tandona dokunulduğunda, bacağın atmasına neden olan refleksler gibi) refleksler üzerinde çalışıyorlardı. Refleks, girdiyi, bilincin müdahelesi olmadan çıktıya bağlayan bir şeydi. Pavlov’un refleksinde köpekler çan sesine tepki göstermeye şartlanmışlardı.

Koşullandırmanın önemli yanı, sahibinin niyeti ya da istençi söz konusu olmaksızın beynin tepkide bulunacak şekle sokulmasındadır. Bilinç, benlik ve istenç araya girmemektedir. Sigara reklamlarında amaçlanan şey, belli bir markanın sigara tiryakisinin zihninde belli bir hayat tarzını çağrıştırmasıdır; o markayı satın alan kişi hayat-tarzını satın almaktadır. Beyin yıkama,  şartlandırmanın en aşırı hali olarak görülmektedir; beyin yıkamada bir takım inançlar ve davranışlar beyindeki eski inanç ve davranışların yerini almaktadır.

Koşullandırma bilinçli yapılabilir. Örneğin güvercinler bir konveyör kayışı yanında durup önlerinden geçmekte olan normal ilaç hapları arasında anormal görünenleri seçip alabilecek şekilde şartlandırılabilmektedir. İkrah uyandırma yoluyla tedavi yönteminde, alkoliklere ya da suçlulara o güne kadar zevk aldıkları şeylerin filmi gösterilirken, kendilerine son derece tedirginlik yaratıcı bir ilaç zerkedilmekte, böylece onlarda ikrah uyandırılmaya çalışılmaktadır. Bir süre sonra, eskiden zevk aldıkları şey nefrete dönüşmektedir. Şartlanma tesadüfî de olabilir. Refah içindeki bir devlette büyüyen bir kişi, kendinin herhangi bir katkısı olmadan, eğitim, sağlık, konut vb gibi hizmetleri hak ettiğini sanar.