Referans bağlantıda, hızlı, basit ve kolay öğrenilen olay odaklı düşünme yönteminin karşılaşılan sorunların %99'unda sonuç verdiği ve çok kompleks sorunlarda yetersiz kaldığı, ve o durumlarda sistemsel düşünme yönteminin kullanılması öneriliyor. Esasında %99 oranında sonuç alabilmek çok büyük bir orandır, olay odaklı düşünmenin değerli olduğuna ve elde tutulmasına bir kanıttır. Demek ki olay odaklı düşünmenin yetersiz olduğu anlaşıldığında alternatif yönteme geçmek doğru olur. Alternatif yöntem olarak sistemsel düşünme öneriliyor: http://thwink.org/sustain/glossary/images/EventOrientedThinking_VersusSystemsThinking.png Referans yazının son paragrafında açıklandığı üzere, kök nedenlerin değişme özelliğinde olduğu, sorunu değiştirebileceği analizde mutlaka yer almalı. Buna örnek olarak Honduras'ta Choluteca köprüsü derslerine eğilmek gerekiyor. Şiddetli kasırgalara maruz kalan Honduras'ta yeni yapılan bir bypass yola bağlanmak üzere Choluteca nehri üzerinde bir köprü yapılması işi hükümet tarafından Amerika İstihkam Birliğine (AİB) verilir ve köprü en şiddetli kasırgalarda bile ayakta duracak bir tasarımla inşa edilerek 1998 yılında hizmete açılır. Bir kaç ay sonra 6 ayda gelebilecek 190 cm yoğunluğunda bir yağış dört günde gelince, Choluteca nehri taşar, üzerindeki diğer tüm köprüler yıkılır, ağır hasar alır, ve sadece AİB'nin yaptığı köprü ayakta kalır. Ne var ki, büyük sel nehir yatağını değiştirmiştir ve köprünün yanına açtığı yeni ve daha büyük yataktan akmaktadır. Köprü yıkılmamıştır ama kullanılamamaktadır. Tasarım yapılırken, köprü sonucuna varmak için kök neden olan nehrin aynı yataktan akacağı kabulü yapılmış, köprü yapılan topoğrafya kesitinin çok büyük bir kasırgada meydana gelecek debiyi mevcut yatağın taşıyamayacağı, ve yan tarafta yeni bir yatak açarak akmaya devem edeceği düşünülememiştir. Yani kök nedenlerin de bazı durumlarda değişebilme özelliğini dikkate almak,gereklidir. https://medium.com/illumination/life-lessons-from-the-choluteca-bridge-7debf5199163 ve https://medium.com/road-less-ventured/why-an-honduran-bridge-is-a-perfect-metaphor-for-disruption-2a2d7c910535 yazılarında değinildiği üzere, yüz yüze bir sistemle devam edeceği kabulü il yapılandırılan eğitim sistemi Covid-19 virüsünün yarattığı yeni normal düzende sürdürülebilirliğini kaybederek Choluteca köprüsünün durumuna düşmüştür.

Olay temelli düşünmeyi, basit ifadesiyle doğa'da olan bitenleri birbirini tetikleyen olaylar zinciri gibi görme; her olayı da kendini doğuran ilk nedenle tanımlama eğilimi olarak almak yanlış olmaz. Doğal denge uyarınca bir biriyle dolaylı ve/ya doğrudan ilgili olaylar bütününü, yani Doğal Sistemi gözettiğinizde sorunu oluşturabilecek pek çok olayı aynı anda düşünmek gerektiği anlaşılıyor. Nitekim Honduras'ta Choluteca köprüsü (https://bit.ly/31Tq9Gy) ayaklarının bulunduğu zeminin nehir yatağına göre daha gevşek yapılı olduğu göz önüne alınıp daha uzun yapılacağına sağlam; ama kısa yapıldığı için öğretici olmaktan başka işe yaramaz hale düşmüş!.. Eee.. bazı şeyler pahalı öğreniliyor...

https://bit.ly/2YAK6B9 bağlantısında bulunan "SYSTEMS THINKING: WHAT, WHY, WHEN, WHERE, AND HOW?" başlıklı yazıda "Sistemsel Düşünmeyi ne zaman kullanmalıyız?" alt başlığında (*) şunlar yazılı: Sistemsel düşünme için ideal olan sorunların özellikleri şunlardır: - Konu önemlidir, - Sorun bir kerelik olay olmayıp süreğendir, - Sorun bilinmektedir ve uzun bir geçmişi bulunmaktadır, - Daha önce sorunun çözümüne uğraşanlar başarısız olmuşlardır. (*): When Should We Use Systems Thinking? Problems that are ideal for a systems thinking intervention have the following characteristics: The issue is important. The problem is chronic, not a one-time event. The problem is familiar and has a known history. People have unsuccessfully tried to solve the problem before.