Malumun İlamı ya da Verite de la Palice
“Vérité de la Palice” ifadesi Fransızcadır, ve kelime kelime çevirirsek:
Vérité → “Gerçek, doğruluk” / de la Palice → “la Palice’nin (adı)” → “La Palice gerçeği” anlamına gelir.
Ama mecaz olarak, herkesin bildiği apaçık bir gerçeği söylemek anlamında kullanılır. Türkçeye -tam tercüme olmasa da- kabaca şu şekilde çevrilebilir: “Apaçık gerçek”, “söylenmeye değmeyecek kadar bariz doğru”, “malumun ilâmı”.
Kökeni:
Bu deyim, 16. yüzyılda yaşamış Fransız mareşal Jacques de La Palice’ten gelir.
Onun ölümünden sonra yazılan bir ağıtta şu satır yer alır: “Hélas! s’il n’était pas mort, il ferait encore envie.” (“Ah! Ölmemiş olsaydı, hâlâ gıpta edilecek bir adam olurdu.”)
Zamanla bu ciddi ifade, yanlış okunup gülünç hâle gelmiş: “Hélas! s’il n’était pas mort, il serait encore en vie.” (“Ah! Ölmemiş olsaydı, hâlâ hayatta olurdu.”)
Bu saçma ama doğru cümle halk arasında “vérité de La Palice” yani La Palice gerçeği olarak meşhur olmuş.
Yani biri “vérité de Palice” dediğinde, “bunu söylemeye ne gerek var, zaten belli” anlamında hafif alaycı bir tonla konuşuyordur.
Prof.Dr. Cem Göknar
Ref:
(1) https://www.perplexity.ai/search/verite-de-la-palice-deyimindek-nFzm2HvxSmGThiEzp56LYA#0
(2) https://bit.ly/4h9XKT7