Hukukta Şeklin Önemi Üzerine
Değerli Kavram Mutfağı okurları,
Aşağıda okuyacağınız makale Prof. Kemal Gözler'in, http://www.Anayasa.gen.tr adresindeki kitap ve makaleleri içinden seçilmiştir. Değerli hukukçu'nun zengin arşivinden sadece bu yazının seilmesinin nedeni ise, içinden geçmekte bulunduğumuz süreçteki hemen hemen tüm hukuk ihlallerinin "şekil şartları" açısından oluşmasındandır. Değerli yazar bunu, "Şekil, keyfiliğin yeminli düşmanı ve hürriyetin ikiz kardeşidir. Şekle uyulması yöneticileri keyfilikten uzaklaştırır; vatandaşların hürriyetlerini yöneticilere karşı korur. Hatta daha da ileri giderek hukukun şekil olduğu dahi söylenebilir" şeklinde ifade etmektedir.
Makalenin bütününü https://www.anayasa.gen.tr/genelge-devleti.htm adresinden okumanız önerilir. Aşağıda ise makalenin "Hukukta Şeklin Önemi" başlıklı 9ncu bölümü yer almaktadır. İyi okumalar dileğiyle. 1 Nisan 2025
9. Hukukta Şeklin Önemi
2020-2021 yıllarının önceki yıllardan bir farkı var: Önceki yıllarda hiç olmazla hukuka uygunluğunu tartışacağımız ortada şeklen de olsa birer “hukuk normu” vardı. Bu normlar, genel olarak şekil bakımından hukuka uygundular. Biz bu normların içeriğini eleştiriyorduk. Artık içeriğini eleştireceğimiz şeklen de olsa geçerli hukuk normları ortada yok.
Şekil, hukukta çok önemlidir. Rudolf von Jhering’in 1869’da dediği gibi, “şekil, keyfiliğin yeminli düşmanı ve hürriyetin ikiz kardeşidir”. Şekle uyulması yöneticileri keyfilikten uzaklaştırır; vatandaşların hürriyetlerini yöneticilere karşı korur.
Hatta daha da ileri giderek hukukun şekil olduğu dahi söylenebilir. Zira “hukuk” denen şey, hukuk normlarından oluşmuş bir bütündür. Bir normun bir “hukuk normu” olabilmesi için ise, her şeyden önce, bu normun hukukun öngördüğü şekle bürünerek ortaya çıkmış olması gerekir. Hukukun öngördüğü şekilde konulmamış bir metin, bir hukuk normu olamaz.
Her halükârda hukukta şekil, esastan önce gelir. Şekil, hukukun birinci şartıdır. Bir normun, bir işlemin, bir sözleşmenin geçerli olup olmadığı önce onun şekli açısından, sonra da esası, yani içeriği açısından incelenir. Öngörülen şekilde değil, bir başka şekilde konulmuş norm, yapılmış işlem, akdedilmiş sözleşme, hukuken geçerli değildir; ayrıca bu normun, işlemin veya sözleşmenin içeriğine bakılmaz.
Türkiye’de dün esası tartışırken, bugün artık şekli tartışmaya başladık. Hukukta şeklin tartışılmaya başlanması hukukta gerilemeye işaret eder.
Şekil, hukukun en basit, en elementer şartıdır. Bu şarta dahi uyulmayan bir ülkede, hukuken bir şey tartışmanın bir anlamı ve gereği yoktur.